Oekraïense vluchtelingencrisis en toegang tot de eGezondheidsdiensten

Situering

Een paar duizend Oekraïners zijn reeds in België aangekomen als gevolg van de Russische inval in hun land op 24 februari 2022. Op termijn zouden er 200.000 personen kunnen toekomen in België volgens schattingen van de Staatssecretaris voor Asiel. Dit is veel meer dan de vluchtelingen uit Syrië die in 2015 zijn aangekomen. De vraag hoe zij zullen worden opgenomen in het Belgisch ecosysteem eGezondheid (bv. toestemming, verwijzingsrepertorium, elektronisch patiëntendossier, ...) is dus cruciaal. 

Procedure die moet worden gevolgd door Oekraïners die bescherming vragen

Een Oekraïner die bescherming vraagt, moet zich eerst aanmelden in het Registratiecentrum (Brussels Expo, Paleis 8 - 1020 Brussel) om er een aanvraag van tijdelijke bescherming in te dienen. Daarbij moet hij zijn identiteitsdocumenten kunnen voorleggen. De Dienst Vreemdelingenzaken zal het nodige doen om het attest van tijdelijke bescherming te verstrekken. Zodra de aanvrager zijn attest van tijdelijke bescherming heeft ontvangen en afhankelijk van zijn woonplaats, moet hij zich aanmelden bij zijn gemeente om zijn inschrijving te vragen. Na een onderzoek van de verblijfplaats op basis waarvan de aanwezigheid op dat adres wordt bevestigd, wordt de aanvrager ingeschreven in het vreemdelingenregister. Hij wordt ook uitgenodigd in de kantoren van het gemeentebestuur om de inschrijving te voltooien en zijn verblijfskaart (A-kaart) met INSZ-nummer (identificatienummer van de sociale zekerheid) in ontvangst te nemen.

In de mate van het mogelijke zal de gemeente zo snel mogelijk een stabiel en definitief INSZ/rijksregisternummer toewijzen om fouten en nummerwijzigingen in de toekomst te vermijden, zelfs als de controle van de verblijfplaats door de wijkagent nog niet gebeurd is. 
Als residuaire optie zal een actor van de socialezekerheids- of gezondheidssector (bv. een ziekenhuis, een huisarts, een ziekenfonds, een OCMW, ...), in afwachting van een stabiel en definitief nummer, ook zelf een INSZ/BIS kunnen toewijzen via zijn software of via de webtoepassing eHealthCreaBis.

'Break-the-glass'-procedure toe te passen door zorgverleners buiten de ziekenhuizen voor Oekraïense patiënten of patiënten gedomiciliëerd in Oekraïne

Bij de aanmaak van een BIS-nummer voor Oekraïense patiënten is het belangrijk dat de Oekraïense nationaliteit correct wordt ingevoerd. Er wordt daarbij vertrouwd op de zorgverlener voor wat de nationaliteit van de patiënt betreft. Het is aanbevolen om aan de Oekraïense patiënt of de rechthebbende op tijdelijke bescherming te vragen om de verblijfsattesten en/of identiteitsbewijzen voor te leggen als bewijs van het recht op bescherming (bv. Oekraïens paspoort). De Oekraïense nationaliteit moet enkel worden ingevoerd indien de persoon Oekraïner is. Als de persoon een andere nationaliteit heeft, maar wel tijdelijke bescherming geniet omdat hij of zij officieel in Oekraïne was gedomicilieerd vóór 24/02/2022, dan moet de effectieve nationaliteit en niet de Oekraïense nationaliteit worden ingevoerd.

Samengevat zijn er drie mogelijke voorwaarden geconfigureerd om de BIS-nummers van de rechthebbenden op tijdelijke bescherming correct te verwerken:

• het geboorteland is Oekraïne (vanaf 1991) of de Sovjet-Unie (vóór 1991);
• de nationaliteit is Oekraïner (vanaf 1991) of Sovjet (vóór 1991);
• indien er een adres in het buitenland bestaat, dan is het land van het ingevoerde adres Oekraïne. 

Als één van deze drie voorwaarden vervuld is, wordt het 'break-the-glass'-systeem geactiveerd en zal een identiteitskaart niet nodig zijn om een therapeutische relatie te creëren of een consent te registreren op basis van het gecreëerde BIS-nummer.

De volgende procedure wordt toegepast:

1. De zorgverlener creëert een BIS-nummer (voor zover dat nog niet bestaat) in zijn softwarepakket of via de webtoepassing eHCreaBIS en duidt daarbij verplicht de Oekraïense nationaliteit aan (of één van de andere hierboven vermelde voorwaarden).
2. Indien de registratie van een therapeutische relatie of een consent nodig zijn voor de medische opvolging, zal de zorgverlener vervolgens gebruik maken van het BIS-nummer dat in stap 1 gecreëerd werd en manueel 'UKR' invoeren in het veld bestemd voor het identiteitskaartnummer van de patiënt. Op die manier is er geen identiteitskaartnummer nodig om een therapeutische relatie of een consent te registreren ('break the glass').
    

Mogelijke situaties en registratie van de therapeutische relaties en de consent (nodig voor de elektronische raadpleging en uitwisseling van gezondheidsgegevens)

1.    De persoon die bescherming vraagt, heeft zich nog niet aangemeld op de Heizel en bij de Dienst Vreemdelingenzaken (geen BIS, geen INSZ/RN).

In dat geval heeft de aanvrager recht op dringende medische verzorging en mag hij zich aanbieden bij het OCMW of in een ziekenhuis. 
De toegang tot de eGezondheidsdiensten is beperkt gelet op de afwezigheid van een identificatienummer. In deze situatie kan enkel een ziekenhuis gegevens delen voor zover een BIS-nummer gecreëerd werd bij de consultatie. De aanmaak van het BIS-nummer gebeurt zonder toepassing van de hogervermelde 'break-the-glass'-procedure. 

2.    De persoon die bescherming aanvraagt heeft zich laten registreren op de Heizel, heeft een BIS-nummer ontvangen van een zorgverlener, een OCMW of een gemachtigde actor, maar de inschrijving in zijn gemeente van verblijf is nog niet afgerond en hij heeft dus nog geen verblijfskaart 'A' ontvangen (BIS, geen INSZ/RN).

De zorgverleners kunnen gebruik maken van hun software en het BIS-nummer invoeren om een therapeutische relatie te creëren. Bij gebrek aan een softwarepakket kan uitzonderlijk de webtoepassing eHCreaBIS gebruikt worden voor de aanmaak van een BIS-nummer en vervolgens de therapeutische relatie en de consent te registreren. De hogervermelde 'break-the-glass'-procedure is van toepassing. Bij het creëren van de therapeutische relatie zal het systeem rekening houden met de 'break-the-glass'-uitzondering en zal het dus niet nodig zijn om het identiteitskaartnummer te gebruiken, de drie letters UKR volstaan. Het is aanbevolen om een SUMEHR te publiceren.

3.    De persoon die bescherming vraagt, heeft zijn A-verblijfskaart ontvangen en beschikt over een rijksregisternummer.

De A-verblijfskaart wordt als een klassieke Belgische eID-kaart gebruikt. De gebruikelijke procedures zijn van toepassing.

Inschrijving bij het ziekenfonds

In situatie 1 kan de verzekeringsinstelling een BIS-nummer creëren.
In situatie 2 kan het bestaande BIS-nummer worden gebruikt om de aansluiting te registreren.
In situatie 3 kan het INSZ op de verblijfskaart 'A' worden gebruikt om de aansluiting te registreren.

Toegang van de patiënt tot zijn gegevens

In situatie 1 en 2 is het nog niet mogelijk voor de Oekraïense patiënt om toegang te hebben tot zijn gegevens, tenzij hij zich gemeld heeft bij een lokaal registratiekantoor samen met zijn BIS-nummer en zijn identiteitsdocumenten om zijn numerieke sleutels te verkrijgen.
In situatie 3 kan het INSZ op de verblijfskaart 'A' worden gebruikt om toegang te krijgen tot de bestaande portalen.
 

Gebruik van de MyCareNet-stromen (bv. eFact, eAttest, ...)

De diensten eAttest, eFact en eGMD werken enkel als de Oekraïense patiënt rechthebbende is van de verzekering geneeskundige verzorging, dit veronderstelt dat hij aangesloten is bij een verzekeringsinstelling.

In situatie 1 kunnen deze diensten niet worden gebruikt.
In situatie 2 kan het bestaande BIS-nummer worden gebruikt op voorwaarde dat de betrokkene aangesloten is bij een ziekenfonds.
In situatie 3 kan het bestaande BIS-nummer worden gebruikt op voorwaarde dat de betrokkene aangesloten is bij een ziekenfonds.
 

Elektronisch voorschrift 

In situatie 1 is het elektronisch voorschrift niet mogelijk. Een papieren voorschrift is vereist.
In situatie 2 is een elektronisch voorschrift mogelijk, een therapeutische relatie en consent zijn hiervoor niet vereist.  De terugbetaling van het voorgeschreven geneesmiddel hangt af van de aansluiting bij een verzekeringsinstelling of de tussenkomst van een OCMW (de terugbetaling wordt dan gefactureerd aan de HZIV). De apotheker zal echter geen therapeutische relatie op basis van een BIS-nummer kunnen creëren en zal het voorschrift niet kunnen zien. De papieren versie is dus eveneens aanbevolen voor deze situatie.
In situatie 3 is de normale procedure van toepassing. Het voorschrift kan op gedematerialiseerde wijze worden aangemaakt via Recip-e en de apotheker zal de openstaande voorschriften kunnen raadplegen op basis van de verblijfskaart 'A'.
 

Covid-19

Oekraïne is een van de landen waarvan de vaccinatiecertificaten onmiddellijk bruikbaar zijn in België. De vaccinatiecertificaten die door Oekraïne worden uitgereikt, moeten dus niet in een Belgische digitale weergave van een buitenlands certificaat worden omgezet. Volgens de laatst beschikbare vaccinatiestatistieken (situatie op 1/04/2022) is de vaccinale dekking in Oekraïne de volgende: 

• 31,668,577 vaccine doses administered
• 15,774,300 persons vaccinated with at least one dose
• 15,153,577 persons fully vaccinated

(Bron: OMS)

Het globaal aantal gevaccineerden varieert volgens de invalshoek maar er wordt geschat dat ongeveer 50% van de Oekraïense volwassen bevolking tegen Covid-19 is gevaccineerd. 
De Oekraïense gezondheidsautoriteiten hebben de toelating gegeven voor 6 vaccins:

• Moderna/Spikevax
• Pfizer/Comirnaty
• Janssen/Ad23.COV2.S
• AstraZeneca/Vaxzevria
• Serum Institute of India/Covishield (AstraZeneca formulation)
• Sinovac/CoronaVac

Alle hierboven opgesomde vaccins zijn in België goedgekeurd en worden er aanvaard met uitzondering van Sinovac/CoronaVac.

Invoering in Vaccinnet

In situatie 1 en 2 kan een BIS-nummer worden gecreëerd/gebruikt om een Oekraïner die bescherming aanvraagt te kunnen invoeren in Vaccinnet+.
In situatie 3 kan het INSZ worden gebruikt voor de invoer in Vaccinnet+.